Μάθημα επιλογής που εξετάζει τη μνημειακή ζωγραφική της ύστερης μεσαιωνικής περιόδου στον βαλκανικό χώρο, με έμφαση στα ζωγραφικά σύνολα που διαμορφώθηκαν υπό την επίδραση της βυζαντινής καλλιτεχνικής παράδοσης. Εκτός από τον θρησκευτικό παράγοντα, η ζωγραφική των ναών, τόσο από τεχνοτροπική όσο και από εικονογραφική άποψη, καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις ιστορικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν σε κάθε εποχή και περιοχή. Υπό αυτή την έννοια, εστιάζουμε την προσοχή μας στη διασύνδεση του κόσμου της εικόνας με τον κόσμο του θεατή. Διερευνώνται οι παράγοντες που συντέλεσαν στον καθορισμό των τεχνοτροπικών τάσεων και τη διαμόρφωση του εικονογραφικού προγράμματος. Προσεγγίζονται ζητήματα που αφορούν στη λειτουργία και τον τρόπο εργασίας των καλλιτεχνικών εργαστηρίων, τις μετακινήσεις τους από το κέντρο προς την περιφέρεια του βυζαντινού κόσμου. Γίνεται, επίσης, προσπάθεια να διερευνηθούν οι επιμέρους εικονογραφικές διαφοροποιήσεις που αντικατοπτρίζουν αλλαγές του κοινωνικού, πολιτικού και γεωγραφικού πλαισίου. Η θεωρητική κατάρτιση των φοιτητών συνδυάζεται με επιτόπια έρευνα. Αξιολόγηση του μαθήματος με υποβολή γραπτής εργασίας.

Μαθησιακά Αποτελέσματα:

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια θα πρέπει:

• Να έχει εξοικειωθεί με τον αφηγηματικό και διδακτικό χαρακτήρα των εικονογραφικών κύκλων του εντοίχιου διακόσμου ενός ναού.
• Να έχει αντιληφθεί ότι η βυζαντινή μνημειακή ζωγραφική δεν εκφράζει μόνο τις καλλιτεχνικές τάσεις και τη θρησκευτική πίστη, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα έκφανση ιδεολογικών και κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών.
• Να έχει εντρυφήσει σε ζητήματα αισθητικής της βυζαντινής μνημειακής ζωγραφικής.
• Να έχει αντιληφθεί, μέσα από τη μελέτη της μνημειακής ζωγραφικής των Βαλκανίων, τη σημασία της βυζαντινής τέχνης ως έκφρασης μιας ενιαίας πολιτισμικής παράδοσης που αποτέλεσε ισχυρό πρότυπο για τα κράτη της χερσονήσου του Αίμου.
• Να μπορεί να αξιολογεί τα επιτεύγματα του βυζαντινού πολιτισμού, αναγνωρίζοντας τη σημαντική συμβολή του στην πορεία και διαμόρφωση του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Βιβλιογραφία

L. Rodley. Εισαγωγή στη βυζαντινή τέχνη και αρχιτεκτονική, μτφρ. Μ. Βέικου. Αθήνα: Καρδαμίτσας, 2010.
M. Αχειμάστου-Ποταμιάνου,Ελληνική Τέχνη, Βυζαντινές τοιχογραφίες, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 2008.
Ν. Χατζηδάκη, Ελληνική τέχνη, Βυζαντινά ψηφιδωτά, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. 1994.
E. Τσιγαρίδας, Τοιχογραφίες της περιόδου των Παλαιολόγων σε ναούς της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη: Πουρναράς, 1999.